Αλφρέδο Στρέσνερ, Ο απολυταρχικός δικτάτορας της Παραγουάης

Αλφρέδο Στρένσερ. Κατείχε την εξουσία στην Παραγουάη για 35 χρόνια και υπήρξε ο μακροβιότερος δικτάτορας της Νότιας Αμερικής. Την περίοδο της εξουσίας του βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν και “εξαφανίστηκαν” χιλιάδες. Πετούσε τα θύματά του στα ποτάμια της Παραγουάης και περιέλουζε τα θύματά του στην ανάκριση με εμετό και περιττώματα. Χρησιμοποιούσε ανήλικα κορίτσια ως σκλάβες του σεξ. Διέφυγε στη Βραζιλία και δε δικάστηκε ποτέ για τα εγκλήματά του.

Ο δικτάτορας Αλφρέδο Στρέσνερ
στα χρόνια της απόλυτης εξουσίας του 

Ο Αλφρέδο Στρέσνερ υπήρξε ο μακροβιότερος δικτάτορας της Νότιας Αμερικής. Η εξουσία του διήρκησε τριάντα πέντε χρόνια από το 1954 έως το 1989, -η περίοδος αυτή ονομάστηκε El Stronato- και μαζί της βύθισε και την Παραγουάη στον αυταρχισμό, τα βασανιστήρια, τις δολοφονίες και στα πολυάριθμα σκάνδαλα του ίδιου, αλλά και των υψηλόβαθμων στελεχών της στυγνής δικτατορίας του Στρένσερ.

Γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου του 1912 στην Ενκαρνασιόν, μια πόλη στα νότια σύνορα με την Αργεντινή που τη διασχίζει ο ποταμός Παρανά. Στα δεκαεφτά του χρόνια εισήχθη στη στρατιωτική ακαδημία της χώρας.

Τα χρόνια της ανέλιξης και ο τυχοδιωκτισμός

Αποφοίτησε μόλις δύο χρόνια αργότερα με το βαθμό του υπολοχαγού. Την ίδια περίοδο, το 1932 ξέσπασε ο πόλεμος μεταξύ της Βολιβίας και της Παραγουάης γνωστός ως ο πόλεμος του Τσάκο (Guerra del Chaco 1932-1935) ή ο πόλεμος της δίψας, λόγω έλλειψης πόσιμου νερού καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, που αντιμετώπισαν και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Η φιλονικία των δύο χωρών προερχόταν για τον έλεγχο του βορείου τμήματος του Gran Chaco, μιας περιοχής πλούσιας σε κοιτάσματα πετρελαίου και έληξε με νίκη της Παραγουάης.

Στον πόλεμο αυτό και ειδικότερα στη μάχη του Boqueron ο Στρέσνερ διακρίθηκε για την αποφασιστικότητά του και γρήγορα ανήλθε στα υψηλά στρώματα του στρατού. Το 1947 διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον εμφύλιο που ξέσπασε στη χώρα, ενάντια των κομμουνιστών ανταρτών. Έπειτα, απολάμβανε την αποδοχή και την εύνοια του προέδρου Χιγκίνο Μορίνιγκο, έγινε ταξίαρχος όντας ο νεότερος σε όλη τη Νότια Αμερική. Τότε φάνηκε και ο τυχοδιωκτισμός του, καθώς άλλαζε την υποστήριξή προς τα πρόσωπα της εξουσίας, ανάλογα της δύναμης και της προοπτικής.

Αν και το 1948 βρέθηκε να υποστηρίζει τη λάθος πλευρά σ’ ένα πραξικόπημα –μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος κρύφτηκε σ’ ένα πορτ-μπαγκάζ αυτοκινήτου για να διαφύγει της σύλληψης κι έτσι του έμεινε το προσωνύμιο “ο συνταγματάρχης του πορτ-μπαγκάζ”. Ωστόσο στις δύο επόμενες απόπειρες πραξικοπήματος διάλεξε τη σωστή πλευρά. Στην πρώτη, το 1949 υποστήριξε το Φελίπε Λόπεζ, αλλά λίγους μήνες αργότερα παρείχε στήριξη στο Φεντερίκο Τσάβες, που ανέτρεψε το Φελίπε Λόπεζ. Πλέον, το 1951 ο Στρένσερ ήταν αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Παραγουάης.

Μονοκομματικό κράτος και απόλυτος δικτάτορας

Η Εθνική Δημοκρατική Ένωση με τα αρχικά  ANR ή γνωστότερο ως Κολοράντο είναι το κόμμα που κυριαρχεί στα πολιτικά πεπραγμένα της Παραγουάης για πάρα πολλά χρόνια. Ιδρύθηκε το 1887 και μέχρι το 1904 μέλος του ήταν πρόεδρος της χώρας. Και από το 1946 μέχρι το 2008, συμπεριλαμβανομένης και της περιόδου της δικτατορίας του Στρένσερ κατείχε ανελλιπώς την εξουσία. Ηττήθηκε μόνο στις εκλογές του 2008 και από το 2013 μέχρι και υποψήφιος του βρίσκεται στον προεδρικό θώκο.

Ο Στρένσερ σε γραμματόσημο.
Δείγμα της προσωποκεντρικής κατεύθυνσης
του καθεστώτος

Στις 4 Μαΐου του 1954 ο πρόεδρος Φεντερίκο Τσάβες, ανατράπηκε από τον πρώην έμπιστό του και αρωγό για την ανάληψη της εξουσίας Στρένσερ, με αφορμή τη μεταρρύθμιση που προωθούσε για την ενίσχυση της αστυνομίας, καταργώντας έτσι κάποιες σημαντικές αρμοδιότητες του στρατού. Ο Στρένσερ κατέλαβε πραξικοπηματικά και την αρχηγία στο κόμμα Κολοράντο, αλλά και την προεδρία. Από τότε άρχιζε μια σκληρή περίοδος αυταρχισμού στη χώρα.

Αρχικά κήρυξε την Παραγουάη σε κατάσταση πολιορκίας. Η κατάσταση πολιορκίας κράτησε ουσιαστικά  μέχρι την πτώση του το 1989 και η εντολή ανανεωνόταν κάθε ενενήντα ημέρες. Από το  1970 την περιόρισε μόνο στην πρωτεύουσα Ασουνσιόν, τυπικά τουλάχιστον, καθώς οποιοσδήποτε συλλαμβανόταν οπουδήποτε, μπορούσε να σταλεί στην πρωτεύουσα και να καταδικαστεί χωρίς δίκη με τις διατάξεις που αφορούσαν την κατάσταση πολιορκίας.

Με την επιτυχία του πραξικοπήματος ξεκίνησαν και οι αθρόες συλλήψεις, ακόμα και χωρίς κάποια συγκεκριμένη κατηγορία με την υποψία και μόνο του εχθρού του κράτους. Απαγορεύτηκαν οι συγκεντρώσεις, οι πολιτικές ελευθερίες αναστάλθηκαν και δικαιολογούσε κάθε κατασταλτικό μέτρο του σαν απαραίτητο για την προστασία της χώρας.

 Μετά το 1962 με μια διάταξη παρωδία επέτρεψε και τη λειτουργία άλλων κομμάτων. Όμως όλα ελέγχονταν από το μοναδικό ουσιαστικά κόμμα σε ισχύ, το Κολοράντο και τα μέλη των άλλων παρατάξεων δέχονταν συνεχώς απειλές για του ίδιους και τις οικογένειές τους. Αν και κάθε πέντε χρόνια διενεργούνταν εκλογές- συνολικά στη θητεία του έγιναν οχτώ-  ήταν εκλογές φαρσοκωμωδία, δίχως ίχνος δημοκρατικής διαδικασίας.  Μάλιστα σε δύο από αυτές ο Στρένσερ έλαβε το 100% των ψήφων.

Το αρχείο της τρομοκρατίας

Σε μια τυχαία έρευνα σε ένα προάστιο της Ασουνσιόν το 1992, ανακαλύφθηκε ένα κυβερνητικό απόρρητο αρχείο με τα πεπραγμένα της περιόδου Στρένσερ, “Το αρχείο της τρομοκρατίας”, όπως ονομάστηκε. Πλήθος παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απαγωγές, βασανισμοί και δολοφονίες συνθέτουν τις πράξεις του καθεστώτος. Στις τρεις με τέσσερις χιλιάδες ανέρχονται οι άνθρωποι που δολοφονήθηκαν και άλλοι τετρακόσιοι με πεντακόσιοι εξαφανίστηκαν. Πολλά από τα θύματα του Στρένσερ πετάχτηκαν σε διάφορα ποτάμια της χώρας. Υπολογίζεται ότι 18.772 άνθρωποι βασανίστηκαν σωματικά ή ψυχολογικά ή σεξουαλικά την περίοδο του El Stronato.

Στο αρχείο αποκαλύπτονται οι τρόποι βασανισμοί: Επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας ήταν ο πάστορας Κορόνελ. Αυτός, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης είχε την προσφιλή συνήθεια να περιλούζει με εμετό ή περιττώματα τα θύματά του. Συχνά επίσης, περνούσε καλώδιο στην ουρήθρα και έπειτα αυτό το καλώδιο το διαπερνούσε το ρεύμα.

Ο Μικέλ Άνχελ Σόλερ,
γραμματέας του ΚΚ Παραγουάης

Ο Μικέλ Άνχελ Σόλερ, γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Παραγουάης, το 1975 δολοφονήθηκε από το καθεστώς. Πριονίστηκε και διαμελίστηκε ζωντανός. Μάλιστα κατά τη διάρκεια των βασανισμένων, ο Στρένσερ, που βρισκόταν από την άλλη γραμμή του τηλεφώνου άκουγε όλη τη διαδικασία. Συχνά, οι αξιωματούχοι ηχογραφούσαν τα βασανιστήρια ή τις δολοφονίες και τις έστελναν στην οικογένειά τους, μαζί με τα ματωμένα ενδύματα του θύματος.

Ο πάστορας Κορόνελ ήταν υπαίτιος για πάρα πολλές “εξαφανίσεις” ανθρώπων. Με την πτώση του καθεστώτος θα φυλακιστεί και θα πεθάνει στη φυλακή. 

Αμερικανική συνεργασία

Από την αρχή οι ΗΠΑ έδειξαν τη συμπάθειά του στο Στρένσερ. Ως γνήσιος κομμουνιστής μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια και τη δίωξη των κομμουνιστών ανταρτών από την περιοχή. Και ο Στρένσερ έσπευσε να εξαργυρώσει τη στήριξη των ΗΠΑ προς το καθεστώτος του.

Αρχικά υποστήριξε την αμερικάνικη επέμβαση στη Δομινικανή Δημοκρατία το 1965. Επιπλέον προσφέρθηκε να στείλει στρατεύματα στο Βιετνάμ, ώστε να συνδράμουν τις αμερικανικές δυνάμεις. Από το 1962 έως και το 1975 οι ΗΠΑ παρείχαν 140 εκατομμύρια δολάρια στην κυβέρνηση και Παραγουανοί αξιωματικοί έλαβαν εκπαίδευση στη Σχολή Στρατού των ΗΠΑ.

Με την ανάληψη της προεδρίας του Κάρτερ το 1977 και αφού οι φωνές στο εξωτερικό πλήθαιναν για τον αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης του Στρένσερ, ο Αμερικανός πρόεδρος αναγνώρισε την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μολονότι όμως η στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Παραγουάη δεν έπαψε. O Ρίγκαν, αποκατέστησε και τυπικά τις σχέσεις των ΗΠΑ με το Στρένσερ καθώς και τους δύο τους ένωνε το κοινό αντικομουνιστικό μέτωπο. Ωστόσο προς το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80 οι σχέσεις τους διαρρήχθηκαν εντελώς και το 1986 ο Ρίγκαν συμπεριέλαβε το καθεστώς του Στρένσερ στη λίστα των δικτατοριών της Νότιας Αμερικής. Καθώς ο αμερικανός πρόεδρος είχε εξαπολύσει πόλεμο εκείνη την περίοδο στο εμπόριο ναρκωτικών, αποκαλύφτηκε ότι η κυβέρνηση της Παραγουάης συμμετείχε και ήταν αρωγός στη διακίνηση. Επιπλέον, πλήθος στοιχείων φανερώθηκαν που αποδείκνυε ότι ο Στρένσερ και οι συνεργάτες του νομιμοποιούσαν έσοδα και από άλλες παράνομες δραστηριότητες.

Σκάνδαλα

Λίγο πριν την πτώση του καθεστώτος, ο ίδιος ο Στρένσερ παραδέχτηκε ότι η χώρα είχε ταλαιπωρηθεί από σκάνδαλα, κυρίως οικονομικά που ωφέλησαν τους αξιωματούχους της κυβέρνησης. Πέρα από κάθε λογής κατάχρηση εξουσίας και εκφοβισμού, που ήταν καθημερινό φαινόμενο σε όλη τη χώρα, έγινε αλόγιστη κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος.

Κάθε προϋπολογισμός δαπανούσε πάνω από 30% στην ενίσχυση του στρατού και της αστυνομίας. Ένα μέρος αυτού του ποσοστού δε μπορούσε να δικαιολογηθεί και γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι μοιραζόταν σε διάφορους μέσα και γύρω από τη κυβέρνηση. Όπως ακόμα και στα δημόσια έργα, πέρα από την εικόνα που ήθελε να προβάλει ο Στρένσερ ότι πραγματοποιούνται για την καλυτέρευση της ζωής των πολιτών, μόνο ένα μέρος των συμβάσεων κατέληγε για την ολοκλήρωση τους. Παράδειγμα η δημιουργία του φράγματος Itaipu και μετέπειτα ο φράχτης Yacyreta στα σύνορα με την Αργεντινή. Μόνο το 15% των χρημάτων που είχε διατεθεί για το έργο, πήγαν στο ίδιο το έργο.

Το φράγμα Itapiu.
Σύμβολο διαφθοράς και εκτοπίσεων

Τέτοια έργα γινόντουσαν χωρίς καμία φροντίδα για τους κατοίκους των γύρω περιοχών ή έστω την αποζημίωση για τις απαλλοτριώσεις. Μόνο για την κατασκευή του φράγματος Itapiu εκτοπίστηκαν 80.000 κάτοικοι, χωρίς μέριμνα για την επόμενη μετεγκατάσταση τους. Επιπλέον δεν υπήρχε κανένα είδος προστασίας για τους εργαζόμενους, αφού υπολογίζεται ότι στο συγκεκριμένο έργο σκοτώθηκαν σε εργατικά ατυχήματα πάνω από 160 εργάτες.

Ανήλικα κορίτσια σκλάβες του σεξ

Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 η Washington Post, άρχισε να ερευνά τις αναφορές για διακίνηση και απαγωγών νεαρών κοριτσιών τόσο από την Παραγουάη όσο και από γειτονικές χώρες και τους βιασμούς από το Στρένσερ και τους υπουργούς του. Παρ’ όλα αυτά μέχρι το 2016 δεν είχε γίνει καμία σοβαρή έρευνα.

Τότε, το τμήμα Ιστορικής Μνήμης του υπουργείου Δικαιοσύνης της Παραγουάης σε συνεργασία με την Επιτροπή Εθνικής Αλήθειας που είχε συνταχθεί από την πρόεδρο της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ, ερεύνησαν όλες τις αναφορές και τις καταγγελίες, σχετικά με τις απαγωγές και βιασμούς ανήλικων κοριτσιών στην Παραγουάη κατά τη διάρκεια του El Storanto. Αποκαλύφτηκε ότι σε μια γειτονιά της Ασουνσιόν, τη Σαζονία, κρατούνταν κορίτσια σαν σκλάβες του σεξ. Τα μικρότερα ήταν οχτώ ετών, ενώ τα περισσότερα αυτών ήταν ηλικίας μεταξύ δέκα και δεκαπέντε.

Σ’ ένα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε το 2017 με τίτλο: “Ο δρόμος της σιωπής”, ένας γείτονας του σπιτιού κολαστηρίου που κρατιόντουσαν τα κορίτσια, περιέγραψε την πρακτική που ακολουθούσε ο Στρένσερ, όταν το επισκεπτόταν:

Γύρω στις δέκα με έντεκα τα βράδυ ο Στρένσερ πήγαινε μόνος του στο σπίτι μ’ ένα παλιό αυτοκίνητο, χωρίς προφυλακτήρα, ώστε να μην κινήσει υποψίες. Πάντα ήταν φιλικός με του φύλακες που ήταν απ’ έξω και χαιρετούσε τον καθένα ξεχωριστά. Στις τρεις το πρωί έφευγε σα να είχε κάνει το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο.

Ο γείτονας κατήγγειλε στην αστυνομία πως κάτι το παράξενο συνέβαινε στη γειτονιά του. Η αστυνομία ερεύνησε, αλλά όταν ανακάλυψε ότι το σπίτι ανήκε σ’ έναν συνταγματάρχη του στρατού, διέκοψε την έρευνα και συγκάλυψε την υπόθεση. Υπολογίζεται πως ο Στρένσερ βίαζε κάθε μήνα τέσσερα κορίτσια και τα θύματά του ξεπερνούν τα 1600.

Η πτώση

Ο Στρένσερ σε προχωρημένη ηλικία
εξόριστος στη Βραζιλία

Στις 3 Φεβρουαρίου του 1989 ο Στρένσερ θα ανατραπεί με πραξικόπημα, το οποίο πραγματοποίησε ο στρατηγός Αντρές Ροντρίγκεζ ο πλέον έμπιστος του δικτάτορα για τρεις δεκαετίες. Η φθορά στο καθεστώς ήταν εμφανής και οι παλιοί του σύμμαχοι του, όπως οι ΗΠΑ τον είχαν απομονώσει. Επίσης επικρατούσε και ο φόβος της διαδοχής, καθώς ο Στρένσερ επιθυμούσε να παραδώσει την εξουσία σ’ έναν από τους γιους του, οι ανώτατοι αξιωματικοί αντέδρασαν. Ο ένας του γιος ήταν εξαρτημένος από την κοκαΐνη, ενώ για τον άλλο, που ήταν πιλότος στην πολεμική αεροπορία της χώρας, κυκλοφορούσαν οι φήμες ότι ήταν ομοφυλόφιλος.

Ο Στρένσερ κατάφερε να διαφύγει στη Βραζιλία όπου έζησε για τα επόμενα δεκαεφτά χρόνια, δίχως ποτέ να λογοδοτήσει στο λαό της Παραγουάης για τις πράξεις του. Προσπάθησε να επιστρέψει στη χώρα, άρρωστος πια ζητώντας να πεθάνει στην πατρίδα του, ωστόσο οι αρχές του το απαγόρευσαν. Πέθανε στη Μπραζίλια στην ηλικία των 93 ετών.

Ο σημερινός πρόεδρος της Παραγουάης

Από το 2018 πρόεδρος της Παραγουάης εκλέχτηκε ο Μάριο Αμπντο Μπενίτες. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εξουσίας όμως, κατηγορήθηκε από τους αντιπάλους του για τις σχέσεις που είχε ο πατέρας του με το Στρένσερ, καθώς ήταν προσωπικός γραμματέας του Στρένσερ και κατηγορούμενος για παράνομο πλουτισμό.

Ο Μάριο Μπενίτες είχε δηλώσει στο παρελθόν, ότι ο Στρένσερ έκανε πολλά καλά για τη χώρα. Επίσης, μετά το θάνατό του το 2006, είχε ζητήσει από την Εκτελεστική Επιτροπή του Κόμματος του Κολοράντο να του αποδοθούν τιμές. Βέβαια, έσπευσε να συμπληρώσει και διασαφήνισε ότι ο Στρένσερ δεν κατάφερε να  αποτρέψει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τους βασανισμούς και τις διώξεις.