Όταν ο James Baldwin συνάντησε το Robert Kennedy (2ο μέρος)

Η συνάντηση του James Baldwin με το Robert Kennedy πραγματοποιήθηκε στις 24 Μαΐου και κύριο στόχο είχε τη βελτίωση των φυλετικών διακρίσεων στη χώρα. Σημαντικές προσωπικότητες του κινήματος των μαύρων της Αμερικής παρευρέθηκαν στο διαμέρισμα του Robert Kennedy στη Νέα Υόρκη. Η κατακλείδα αυτής της συζήτησης δεν έφερε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, αλλά υπήρξε η αφετηρία για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του προβλήματος στο Kennedy και από τότε να χαράξει διαφορετικές κατευθύνσεις για το θέμα. 

Ήδη πριν τις βομβιστικές επιθέσεις της 11ης Μαΐου στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα εναντίον δομών και ανθρώπων που ανήκαν στη μαύρη κοινότητα, ο James Baldwin φέρεται να είχε έρθει σε επαφή με το Robert Kennedy και η συνάντηση λίγες μέρες μετά ήταν απλά το επιστέγασμα των ενεργειών του συγγραφέα. Κύριο αίτημα του Baldwin ήταν η διερεύνηση των επιθέσεων και η συμμετοχή του FBI και άλλων ομοσπονδιακών υπηρεσιών σε αυτές. 

Η περίπτωση του Jerome Smith

Ο James Baldwin έφερε μαζί του στη συνάντηση εξέχουσες Αφροαμερικανικές προσωπικότητες του κινήματος εναντίον των φυλετικών διακρίσεων. Μεταξύ αυτών ήταν δικηγόροι, συγγραφείς, μουσικοί, σύμβουλοι επιχειρήσεων καθώς και η λευκή June Shagallof. Συμβολική ήταν η παρουσία του Jerome Smith, αγωνιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είχε ξυλοκοπηθεί και φυλακίστηκε στο Μισισιπή. Μάλιστα το συμβάν του ξυλοδαρμού του Smith ήταν άγνωστο στο Robert Kennedy και τους συμβούλους του. Ήταν και ο πρώτος που ξέσπασε εναντίον του, όταν άκουσε από το Kennedy ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης υποστήριζε το κίνημα τους. 

Φέρεται τότε να του απάντησε, σχεδόν, κλαίγοντας: "Σας έχω δει εσάς από του υπουργείο Δικαιοσύνης, όταν μας χτυπούσαν οι άλλοι να στέκεστε από πάνω μας και απλά να κρατάτε σημειώσεις". 

Ο Baldwin αργότερα έγραψε γι' αυτό το συμβάν: "Ο Μπόμπι (σημ. Kennydy), ένιωσε σαν ο Smith να του επιτίθεται προσωπικά. Αισθάνθηκε προσβεβλημένος και εξέφρασε την απορία, αν ήταν αναγκαία η παρουσία του Smith εκεί. Γύρισε το πρόσωπό του να μην τον βλέπει, αλλά αυτό ήταν το λάθος του, γιατί όταν το γύρισε τότε τον κοιτούσαμε εμείς, οι ώριμοι εκπρόσωποι της μαύρης κοινότητας".

Η θεατρική συγγραφέας Lorraine Hansberry.
Η δυναμική ακτιβίστρια που πέθανε μόλις 34 χρονών

Η Lorraine Hansberry φέρεται να είπε στο Kennendy: "Έχετε πολλούς πεπειραμένους ανθρώπους στο διαμέρισμά σας, που κατέχουν άριστα το θέμα. Αλλά αν κάποιον πρέπει να ακούσετε πραγματικά είναι αυτός", εννοώντας το Smith. 

Η αντιπαράθεση του Smith με τον Kennedy συνεχίστηκε, όταν ο Smith δήλωσε κατηγορηματικά πως δε θα εντασσόταν στο στρατό για να πολεμήσει την Κούβα. Και συνέχισε, πάλι ξεσπώντας σε κλάματα: "Επιθυμείτε, μάλιστα ακόμα και τώρα που δεχόμαστε τόσους διωγμούς και καταπιέσεις, να βασιστείτε σε εμάς για να ξεκινήσετε έναν καινούργιο πόλεμο (εννοώντας το Βιετνάμ), αλλά αυτός είναι ένας άδικος και ανέντιμος πόλεμος που θα έπρεπε να σας ντροπιάζει. Αν είναι είναι ν' αγωνιστώ για την πατρίδα μου, δίκαια και έντιμα είμαι έτοιμος να πεθάνω πρώτος". 

Και πάλι η θεατρική συγγραφέας Lorraine Hansberry διευκρίνισε: "Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει ο νεαρός, δεν υπάρχει καμία ελπίδα. Επειδή εσείς και ο αδελφός σας είστε οι καλύτεροι εκπρόσωποι της λευκής Αμερικής, αν δε δείξετε πραγματική ευαισθησία, τότε δεν υπάρχει κάποια άλλη εναλλακτική λύση, εκτός από τη μετάβαση στο δρόμο και... το χάος". Ήταν μια καταφανής απειλή που ενισχύθηκε από το Smith λέγοντας ότι είναι έτοιμος να πάρει όπλο. Μια απειλή για να καταδειχθεί η πραγματική διάσταση του προβλήματος. 

Ο Kennedy αναφέρθηκε στους προγόνους του και στην καταγωγή του από την Ιρλανδία, υπογραμμίζοντας τις δυσκολίες που είχαν και εκείνοι στην αρχή, αλλά και τη μετέπειτα ανέλιξή τους. Επίσης τόνισε ότι με τις προσπάθειές του οι ΗΠΑ θα έχουν μαύρος πρόεδρο σε σαράντα χρόνια. Ο Baldwin όμως του απάντησε λέγοντας, πως οι δικοί του πρόγονοι ήταν πολλά περισσότερα χρόνια από τους Ιρλανδούς δικούς του μετανάστες, αλλά ακόμα δεν είχαν καταφέρει να ξεφύγουν από τη φτώχεια. 

Ο δικηγόρος του Martin Luther King Jr, Clarence Jones με τον Μπάρακ Ομπάμα

Reston vs Jones

Η συνάντηση έληξε μετά από τρεις ώρες. Λίγες εβδομάδες αργότερα οι New York Times δημοσίευσαν ένα άρθρο του James Reston, συνεργάτη του Kennedy σχετικά με την προσέγγιση της κυβέρνησης απέναντι στα φυλετικά προβλήματα, αλλά και τα πεπραγμένα της συνάντησης. Το άρθρο όμως ήταν από την προοπτική του Kennedy και δε μπορούν να βγούνε ασφαλή συμπεράσματα, αν όσα αναφέρονται έγιναν όπως ακριβώς διατυπώθηκαν από το Reston. 

Άλλωστε απάντηση στο άρθρο έδωσε ο Clarence Jones, που ήταν παρόν στη συνάντηση και δικηγόρο του Martin Luther King Jr, με μια τετρασέλιδη επιστολή στο συντάκτη της εφημερίδας, αλλά και στον ίδιο το Kennedy. Ο Reston είχε υποστηρίξει στο άρθρο του ότι ο Jones παρέμενε σιωπηλός καθ' όλη τη διάρκεια, ψέγοντας τον γι' αυτό: "Ήταν και ο δικηγόρος του του Dr. King και δε μίλησε καθόλου. Είναι η περίπτωση ενός μέτριου δικηγόρου που φοβάται να εκφραστεί". 

Ωστόσο ο Jones το αμφισβητεί έντονα και μάλιστα έγραψε και τους τέσσερις τομείς της συζήτησης που ήταν ο αρχικός εκφραστής τους: Ζήτησε από το Kennedy να μεσολαβήσει στον πρόεδρο αδελφό του, ώστε να τους συνοδεύσει προσωπικά στο πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα για να τους δεχτούν στην εγγραφή τους. Δεύτερον απαίτησε το διωγμό δικαστικών που ήταν γνωστοί για το μένος που τους διακατείχε για το κίνημά τους, τρίτον η δέσμευση του προέδρου για τηλεοπτικές ομιλίες για τις επιθέσεις στους μαύρους και τέλος τον έλεγχο λευκών πρακτόρων του FBI, ειδικά στις νότιες πολιτείες για το ρόλο τους στα αστικά δικαστήρια. 

Τα απότοκα της συνάντησης

Τα αποτελέσματα της συνάντησης ήταν άμεσα. Ο Bobby Kennedy διέταξε το διευθυντή του FBI, J. Edgar Hoover να αυξηθεί η αστυνομική επιτήρηση του Baldwin και να παρακολουθείται το τηλέφωνο του δικηγόρου Clarence Jones. Μια έκθεση του FBI για το Baldwin τον χαρακτήριζε διεστραμμένο σεξουαλικά και με τη δράση του έντονη κομμουνιστική. Λίγες ημέρες μετά από το υπουργείο Εξωτερικών, κατασχέθηκε το διαβατήριο του. Επίσης ο ηθοποιός Rip Torn, που ήταν παρόν στη συνάντηση, ανακάλυψε ότι είχε τεθεί κι αυτός υπό παρακολούθηση. 

Από την άλλη, ο Marin Luther King Jr, θέλησε να μάθει περισσότερα για τη συνάντηση από τον ηθοποιό Harry Belafonte, που ήταν εκεί. Ο Belafonte του δήλωσε ότι η συνάντηση δεν απέδωσε τίποτα το ουσιαστικό και στάθηκε περισσότερο στις προτάσεις του δικηγόρου του και στην αγωνιστική στάση του Smith. Ο King είπε: "Ίσως αυτός ακριβώς είναι που πρέπει να ακούσει ο Bobby". Και ο δικηγόρος του εξέφρασε τι γνώμη είχε γι' αυτόν: "Σε θεωρεί έναν καβαλημένο νέγρο, αλλά αυτό είναι εντάξει, ακόμα σε αγαπάει". 

Αναφορικά για τη γνώμη του ίδιου του Bobby Kennedy μάς πληροφορεί ο βιογράφος του Arthur Schlesinger: "Δε γνωρίζουν τι είναι οι νόμοι. Δεν ξέρουν πως είναι τα πραγματικά γεγονότα. Δεν έχουν ιδέα τι κάνουμε γι' αυτούς ή τι προσπαθούμε να κάνουμε. Δεν μπορούν να μιλήσουν με τον τρόπο που μιλάει ο Martin Luther King ή ο Roy Wilkins. Είχανε συνεχώς μια συγκίνηση, μια υστερία, σηκωνόντουσαν, έτρεχαν. Μερικοί από αυτούς έκλαψαν και βγήκαν από το δωμάτιο". 

O James Baldwin

Τα θετικά αποτελέσματα

Μπορεί ο απόηχος αυτής της συνάντησης να μην είχε άμεσα αποτελέσματα, ωστόσο ήταν η βάση για να ενταχθεί το πρόβλημα των φυλετικών διακρίσεων, ως πραγματικό πρόβλημα στα ανώτατα πολιτικά στελέχη των ΗΠΑ. Ο Bobby Kennedy έπεισε τον αδελφό του, μόλις λίγες ημέρες μετά, να μιλήσει δημόσια για τα δικαιώματα όλων των πολιτών των ΗΠΑ, ανεξαρτήτως χρώματος και να προτείνει τη νομοθεσία που έμεινε γνωστή ως νόμος περί πολιτικών δικαιωμάτων 1964. Αυτός ο νόμος απαγόρευε κάθε διάκριση, καθώς και το φυλετικό διαχωρισμό στα σχολεία, την εργασία και τα δημόσια κτήρια. 

Άλλωστε και ο ίδιος ο Robert Kennedy, κατά την προεκλογική του εκστρατεία για το χρίσμα των Δημοκρατικών, επικεντρώθηκε περισσότερο και ανέδειξε τις συνθήκες διαβίωσης των μαύρων πολιτών της χώρας. Δε γνωρίζουμε φυσικά, αν είχε εκλεγεί πρόεδρος τις ενέργειες που θα έκανε. Στην πρόβλεψή του όμως ήταν σωστός για το μαύρο πρόεδρο, αν και έπεσε έξω για πέντε χρόνια.